Tencerem Dolu Ayran (Demirci Mehmet Efe)
Tencerem Dolu Ayran (Demirci Mehmet Efe) Türküsü Hakkında Bilgiler:
Türkünün Dili: Türkçe
Türkünün Yöresi: Aydın
Türkünün Konusu: Eşkıyalık
Kaynak Kişi - Derleyen: Hüsnü YÜKSEL, Sındırgılı Süreyya - Merdan Güven
Yayımlayan - Yayın Organı: Mehmet Bayrak, Hamdi Tanses - Öyküleriyle Halk Anlatı Türküleri
Yayın Yılı: 1996
Türkünün Hikayesi: 1885-1959 yılları arasında yaşayan Demirci Mehmet Efe, Yörük Ali Efe’yle birlikte Kurtuluş Savaşı sırasında Ege yöresinde büyük yaralıklar göstermiş en ünlü Efelerdendir. Türk Ansiklopedisi’nde Demirci Efe’yle ilgili şu bilgiler veriliyor: “İstiklal Harbinde yararlılığı görülen efelerden biri. Nazilli ilçesinin Piribeyli köyündendir. Efe olmadan demircilik yapardı. Bunun için Demirci şanı ile ün yapmıştır. Birinci Dünya Savaşı sırasında kendisine karşı yapılan onur kırıcı bir işten dolayı kaçmış, köyüne dönerek zeybek olmuş, dağa çıkmıştır. 15 Mayıs 1919’da Yunanlılar’ın İzmir’e girmesi üzerine Ulusal Savaşa katıldı. Düşman Nazilli’ye gelince, Demirci Efen’yi etkisiz duruma getirmek için kendisine önemli armağanlar gönderip generallik vaadinde bulundular. Demirci Efe, bunları geri çevirerek, düşmanla savaşa girişti. Bu arada düşmanın elinde bulunan Nazilli’deki silah deposunu basarak hepsini kendi adamlarına dağıttı. Zeybekler ordusunun Demirci Alayını kurmaya başladı. 10 Temmuzda Aydın’ın doğusundaki Umurlu’ya gelerek cephe komutanı Binbaşı İsmail Hakkı Bey’in komutasına girdi. Burada asker toplayarak alayının gücünü artırdı. Daha sonra bir çok efe de onun emrine girdi. Böylece Demirci Efe kuvvetleri önemli bir birlik oldu. 16 Temmuzda düşman elinde bulunan Aydın’a bir saldırıda bulundu fakat yoğun düşman ateşi karşısında ilerleyemedi. Bundan yararlanmak isteyen Yunan kuvvetleri karşı saldırıya geçtilerse de başarı sağlayamadılar. Bundan sonra yapılan Fata, Adagide baskınlarında düşman perişan bir duruma sokuldu. Para toplamak üzere Denizli’ye gönderdiği Sökeli Ali Efenin öldürülmesi, adamlarının şehirden kovulması üzerine, Demirci Efe, Denizli’yi basarak, kendisini karşılamaya çıkan memurları hemen öldürttü. Ali Efe’nin ölümünden sorumlu tuttuğu yüz kadar kişiyi de kurşuna dizdirdi ve şehri yakacağını söyledi. Bu kararından güçlükle vazgeçirildi. Bu olaydan sonra ünü her yerde yayıldı. Emrinde bulunan 10 bin kişiyle Aydın cephesinde Umum Kuvayi Milliye komutanı oldu.” Demirci Efe, bu görevden sonra da mücadeleye devam etti. Savaştan sonra köyüne çekildi ve ölünceye kadar köyünde yaşadı. Demirci Mehmet Efe, Yörük Ali Efe ve daha birçok efe Kurtuluş Savaşı’nın Ege cephesinde, Gizzik Duran gibiler Toros cephesinde, Karayılan ve arkadaşları ise Antep yöresinde doğrudan görev almışlardır. Bu örnekler, erdemli eşkıyanın toplumun çıkarlarına gördükleri bir eylemde rahatlıkla görev alabileceklerinin açık örnekleridir.
Türkünün Sözleri:
Tencerem dolu ayran Ben gezerim seyran seyran Demirci’nin arkadaşı Ödemişli Kör Bayram Bayram aman değil mi Demircioğlu ceylan değil mi Atın boynunda kayış Atın önünden savuş Canın kavga istiyorsa Git Demircioğlu’na kavuş Kal’a yaptım han oldu Demircioğlu Avrupa’ya şan oldu Ödemiş’i bastılar Çalıya mavzer astılar Demircinin kamasından Yunanlılar kaçtılar Tabancamın demiri Kostak Adile’m bu da Allah emiri Ödemiş kavakları Dökülür yaprakları Bize de derler Demircioğlu Yıkarız konakları Dağlar dumansız Demircioğlu dinsiz imansız Alçak yüksek tepeler Kulağında elmas küpeler Çam dibine yaslanıyor Eli mavzerli çeteler Kal’a yaptım han oldu Demircioğlu Avrupa’ya şan oldu
Türkü: